मनमोहन सिंग यांच्या "जम्बो' मंत्रिमंडळाचा शपथविधी

नवी दिल्ली, दि. २८ - पंतप्रधान मनमोहन सिंग यांनी, गेल्या काही दिवसांपासून या ना त्या कारणाने टळत असलेल्या नव्या मंत्रिमंडळाचा अखेर गुरुवारी पहिला विस्तार केला. त्यात ५९ खासदारांनी शपथ घेतली. त्यात १४ कॅबिनेट, सात स्वतंत्र प्रभाराचे राज्यमंत्री आणि ३८ राज्यमंत्र्यांचा समावेश आहे. राष्ट्रपती भवनाच्या अशोका सभागृहात राष्ट्रपती प्रतिभा पाटील यांनी सर्व मंत्र्यांना पद आणि गोपनीयतेची शपथ दिली. सर्वप्रथम हिमाचल प्रदेशचे माजी मुख्यमंत्री वीरभद्र सिंग आणि त्यानंतर महाराष्ट्राचे माजी मुख्यमंत्री विलासराव देशमुख यांनी शपथ घेतली. नव्या ५९ सदस्यांना मंत्रिपदाची शपथ दिल्यानंतर पंतप्रधानांसह एकूण मंत्र्यांची संख्या ७९ अशी "जम्बो' झाली आहे. राज्यघटनेनुसार केंद्रीय मंत्रिमंडळात अधिकाधिक ८१ सदस्य राहू शकतात हे विशेष. त्यामुळेच भविष्यातील शक्यता गृहित धरून दोन कॅबिनेट मंत्रिपदे रिक्त ठेवण्यात आली आहेत.
पहिल्या मंत्रिमंडळ विस्तारासाठी सोनिया गांधी व मनमोहन सिंग यांच्यात बैठकीच्या अनेक फैरी झडल्या. त्यानंतरच मंत्र्यांच्या नावांवर शिक्कामोर्तब करण्यासाठी अंतिम यादी राष्ट्राध्यक्षांकडे पाठविण्यात आली. यावेळी उत्तर प्रदेशच्या वाट्याला एकही कॅबिनेट मंत्रिपद येऊ शकले नाही. केवळ सलमान खुर्शीद व श्रीप्रकाश जयस्वाल यांना स्वतंत्र प्रभार असलेले राज्यमंत्रिपद मिळाले आहे. तेथेच जितिन प्रसाद, आरपीएन सिंग आणि प्रदीप जैन यांच्याकडे राज्यमंत्रिपदाची जबाबदारी सोपविण्यात आली आहे. केंद्र सरकारमध्ये दिल्लीतून प्रथमच तीन मंत्र्यांना स्थान मिळाले आहे. खासदार कृष्णा तीरथ यांना स्वतंत्र प्रभार असलेले राज्यमंत्रिपद तर अजय माकन यांना राज्यमंत्रिपद मिळाले आहे. कपिल सिब्बल यांनी यापूर्वीच कॅबिनेट मंत्रीपदाची शपथ घेतली आहे. हरयाणा येथील कुमारी शैलजा यांनीही कॅबिनेट मंत्री म्हणून शपथ घेतली. पूर्वीच्या संपुआ सरकारमध्ये त्या स्वतंत्र प्रभार असलेल्या राज्यमंत्री होत्या. उत्तराखंड येथून एकट्या हरीश रावत यांना राज्यमंत्रिपद देण्यात आले आहे. पंजाबातून एम.एस.गिल यांना पदोन्नती देऊन राज्यमंत्री बनविण्यात आले आहे. याशिवाय माजी मुख्यमंत्री कॅप्टन अमरिंदर सिंग यांच्या पत्नी परनीत कौर यांनी राज्यमंत्री म्हणून शपथ घेतली. अंबिका सोनी यांना पूर्वीच कॅबिनेट मंत्रिपद मिळाले आहे. चंदीगड येथील खासदार पवन कुमार बंसल यांनाही पदोन्नती देऊन कॅबिनेट मंत्री बनविण्यात आले आहे.


कॅबिनेट मंत्री
वीरभद्र सिंग - पोलाद
फारूक अब्दुल्ला - अपारंपारिक ऊर्जा
विलासराव देशमुख - अवजड उद्योग आणि सार्वजनिक उपक्रम
गुलाम नबी आझाद - आरोग्य आणि कुटुंब कल्याण
सुशीलकुमार शिंदे - ऊर्जा
वीरप्पा मोईली - कायदा व न्याय
एस. जयपाल रेड्डी - नगर विकास
कमल नाथ - रस्ते वाहतूक आणि महामार्ग
वायलर रवी - परराष्ट्र भारतीय कामकाज
मीरा कुमार - जलसंपदा
अंबिका सोनी - माहिती आणि प्रसारण
दयानिधी मारन - वस्त्रोद्योग
ए. राजा - दळणवळण आणि माहिती तंत्रज्ञान
मल्लिकार्जून खडगे - कामगार आणि स्वयंरोजगार
कुमारी शैलजा - गृहनिर्माण आणि दारिद्र्‌य निर्मूलन, पर्यटन
सुबोध कांत सहाय - अन्न प्रक्रिया उद्योग
एम. एस. गिल - युवा आणि क्रीडा
जी. के. वासन - जहाजबांधणी
पवनकुमार बन्सल - संसदीय कामकाज
मुकूल वासनिक - सामाजिक न्याय
कांतिलाल भुरिया - आदिवासी विकास
एम . के . अझागिरी - रसायने आणि खते
कपिल सिब्बल - मनुष्यबळ विकास
बी. के. हंडिके - खनिज, उत्तर पूर्व विकास
आनंद शर्मा - व्यापार आणि उद्योग
सी. पी. जोशी - ग्रामविकास आणि पंचायत राज

स्वतंत्र खात्याचे राज्यमंत्री
प्रफुल्ल पटेल - हवाई वाहतूक
पृथ्वीराज चव्हाण - विज्ञान आणि तंत्रज्ञान, पंतप्रधान कार्यालय, पेन्शन, संसदीय कामकाज
श्रीप्रकाश जैसवाल - कोळसा
सलमान खुर्शिद - अल्पसंख्याक मंत्री
दिनशा पटेल - लघु आणि मध्यम एंटरप्रायझेस
जयराम रमेश - पर्यावरण आणि वन
कृष्णा तीर्थ - महिला आणि बालविकास

राज्यमंत्री
श्रीकांत जेना - रसायन आणि खते
मलपल्ली रामचंद्रन - गृह
अजय माकन - गृह
ई . अहमद - रेल्वे
के . एच . मुनियप्पा - रेल्वे
नामो नरेन मिना - अर्थ
एस . पालनीमनीकम - अर्थ
व्ही . नारायणस्वामी - योजना आणि संसदीय कामकाज
ज्योतिरादित्य शिंदे - वाणिज्य आणि उद्योग
डी . पुरंदेश्वरी - मनुष्यबळ विकास
प्रंबका लक्ष्मी - वस्त्रोद्योग
एम . एम . पल्लम राजू - संरक्षण
सुगाता राय - नगर विकास
जतीन प्रसाद - पेट्रोलियम आणि नैसर्गिक वायू
ए . साई प्रताप - पोलाद
प्रनीत कौर - परराष्ट्र व्यवहार
शशी थरूर - परराष्ट्र व्यवहार
गुरुदास कामत - दळणवळण आणि माहिती तंत्रज्ञान
सचिन पायलट - दळणवळण आणि माहिती तंत्रज्ञान
हरिश रावत - कामगार आणि स्वयंरोजगार
प्रा . के . व्ही . थॉमस - कृषी , ग्राहक कल्याण , अन्न आणि नागरी पुरवठा
भारतसिंह सोळंकी - ऊर्जा
महादेव खंडेल - रस्ते आणि महामार्ग
आर . पी . एन . सिंग - रस्ते आणि महामार्ग
दिनेश त्रिवेदी - आरोग्य आणि कुटुंब कल्याण
एस . गांधीसेल्वम - आरोग्य आणि कुटुंब कल्याण
सिसिर अधिकारी - ग्रामविकास
सुलतान अहमद - पर्यटन
मुकुल रॉय - जहाजबांधणी
मोहन जटुआ - माहिती आणि प्रसारण
डॉ . एस . जगतरक्षकन - माहिती आणि प्रसारण
डी . नापोलीन - सामाजिक न्याय
तुषारभाई चौधरी - आदिवसी कामकाज
अरुण यादव - युवा कल्याण आणि क्रीडा
प्रतीक पाटील - अवजड उद्योग आणि सार्वजनिक उपक्रम
विन्सेट पाला - जलसंपदा
प्रदीप जैन - ग्रामविकास
अगाता संगमा - ग्रामविकास