खाण सुरू करण्यास "सेझा'ला परवानगी

पीर्ण व नादोडावासी लढ्यास सज्ज


किशोर नाईक गांवकर

पणजी, दि. १३ - दुग्ध व शेती व्यवसायाचा वरदहस्त लाभलेल्या बार्देश तालुक्यातील पीर्ण व नादोडा या निसर्गसुंदर गावांवरही आता खाण व्यवसायाची काळी गडद छाया पडली आहे. "सेझा गोवा' या अग्रेसर खाण कंपनीला अलीकडेच याठिकाणी खाण व्यवसाय सुरू करण्यास केंद्रीय पर्यावरण व वन मंत्रालयाने मान्यता दिली आहे. या नियोजित खाण प्रकल्पाला पीर्ण व नादोडा गावातून यापूर्वीच विरोध झाला आहे. सार्वजनिक सुनावणीवेळीही येथील ग्रामस्थांनी या प्रकल्पाला आपला विरोध दर्शवला होता. विरोध करूनही केंद्रीय मंत्रालयाने या खाण उद्योगाला परवाना दिल्याची माहिती उघड झाल्याने येथील ग्रामस्थ पेटून उठले आहेत. खाण व्यवसायामुळे हे गाव उद्ध्वस्त होऊ देणार नाही, असा संकल्प सोडून पीर्ण व नादोडा गावातील संयुक्त नागरिक कृती समितीने या प्रकल्पाविरोधात आता दंड थोपटले आहेत.
यासंदर्भात प्राप्त माहितीनुसार पीर्ण व नादोडा गावातील सर्व्हे क्रमांक ८१ (पूर्ण) व ८२, ८३, ८४, ८५ व ८६ (काही भाग) या जागेत ही खाण सुरू होणार आहे. नादोडा गावच्या सरपंच मधुरा मांद्रेकर व पीर्णचे सरपंच दत्तू नाईक यांनी या खाण प्रकल्पाला ग्रामस्थांचा विरोध असल्याचे यापूर्वीच स्पष्ट केले आहे. मधुरा मांद्रेकर यांनी दिलेल्या माहितीनुसार २४ एप्रिल २००८ व त्यानंतर १२ ऑक्टोबर २००८ या दिवशी दोन वेळा नादोडा पंचायतीच्या ग्रामसभेतून या खाण प्रकल्पाला विरोध करणारे ठराव संमत झाले आहेत. गोवा प्रदूषण नियंत्रण मंडळाने आयोजित ७ ऑक्टोबर २००८ व त्यानंतर १४ नोव्हेंबर २००८ रोजी झालेल्या सार्वजनिक सुनावणीवेळीही ग्रामस्थांनी या प्रकल्पाला कडाडून विरोध केला होता. पीर्ण पंचायतीनेही या प्रकल्पाविरोधात ग्रामसभेत ठराव संमत केल्याची माहिती सरपंच दत्तू नाईक यांनी दिली. आता अचानक या प्रकल्पाला केंद्रीय पर्यावरण व वन मंत्रालयाने मान्यता दिल्याने केंद्र सरकारच्या विश्वासार्हतेबाबतच संशय निर्माण झाल्याचे यावेळी सांगण्यात आले.
या खाण उद्योगाविरोधात लढण्यासाठी नादोड्याचे माजी सरपंच तथा विद्यमान पंच योगानंद गावस यांच्या अध्यक्षतेखाली दोन्ही गावांची संयुक्त नागरिक कृती समिती स्थापन करण्यात आली आहे. या समितीने या प्रकल्पाला अजिबात थारा न देण्याचा संकल्प सोडला आहे. या संदर्भात अलीकडेच या समितीने पर्यावरणप्रेमी प्रा. रमेश गावस यांची भेट घेऊन या खाण उद्योगाविरोधात लढा उभारण्याबाबत सल्ला घेतला. या प्रकल्पाविरोधात प्रसंगी न्यायालयाचे दरवाजे ठोठावण्याचा निर्णय या समितीने घेतला आहे. यावेळी श्री. गावस यांनी दिलेल्या माहितीनुसार ही खाण ज्या ठिकाणी येणार आहे व तो भाग डोंगराळ असून तिथे मोठ्या प्रमाणात काजूचे उत्पन्न घेतले जाते. या डोंगराच्या पायथ्याशी लोकांची शेती आहे व ही खाण सुरू झाल्यास ही शेती पूर्णपणे नष्ट होऊन सुमारे अडीचशे शेतकऱ्यांच्या कुटुंबीयांवर संक्रांत येण्याचा धोकाही त्यांनी यावेळी व्यक्त केला. मुळात दोन्ही गावे शापोरा नदीच्या किनारी वसली आहेत. या खाणीमुळे उत्खनन करण्यात येणारी माती नदीत वाहून जाण्याचाही धोका संभवतो, असेही ते म्हणाले. या दोन्ही गावात अनेक शेतकरी दुग्ध व्यवसायावर अवलंबून आहेत. गुरांना चरण्यासाठी येथील डोंगर हाच एकमेव पर्याय असल्याने तोही नष्ट झाल्यास त्याचा थेट परिणाम या व्यवसायावर पडणार आहे. वायंगण शेती तसेच या गावातील पिण्याच्या पाण्याचे मुख्य स्रोतही हा डोंगरच असल्याने तो पोखरला गेल्यास हे गावच नष्ट होणार, अशीही भीती अध्यक्ष योगानंद गावस यांनी व्यक्त केली. पीर्ण व नादोडा येथील मुख्य रस्ता हा मुळातच अरुंद आहे. या रस्त्याच्या शेजारीच लोकांची घरे असल्याने हा रस्ता रुंदीकरणही हाती घेणे शक्य नाही. अशावेळी खाण प्रकल्पामुळे या भागात सुरू होणारी खनिज वाहतूक म्हणजे येथील लोकांसाठी काळच ठरणार असल्याने हा खाण प्रकल्प कोणत्याही पद्धतीत सुरू करण्यास या लोकांचा तीव्र विरोध आहे.