डॉक्टर साठ; रुग्ण भरमसाट, दुर्लक्ष केल्यास "हॉस्पिसियो'ची लागणार वाट!

मडगाव, दि. २२ (प्रतिनिधी): येथील "हॉस्पिसियो' हे दक्षिण गोव्याचे जिल्हा हॉस्पिटल मानले जाते. मात्र सध्या ते अनेक समस्यांनी घरले गेले आहे. डॉक्टर, परिचारिका व अन्य कर्मचाऱ्यांची अपुरी संख्या, रुग्णांपेक्षा कमी खाटा यामुळे तेथे आम आदमीची अक्षम्य आबाळ होताना दिसत आहे. खुद्द मुख्यमंत्र्यांच्या मतदारसंघातील या प्रमुख हॉस्पिटलाची अशी अवस्था असल्याने अन्य सरकारी हॉस्पिटलांची दशा कशी असेल, याची कल्पना येण्यास हरकत नाही.
गेल्या वर्षभरात एकूण दीड लाख रुग्णाची तपासणी या हॉस्पिटलात करण्यात आली व तीही फक्त ६० डॉक्टरांकडून. दक्षिण गोव्याच्या खेड्यापाड्यांतून आणि शेजारच्या कारवारमधून हजारो रुग्ण हॉस्पिसियोत येतात. त्यासाठी व्यवस्थितपणे त्यांची तपासणी व आजाराचे निदान करून औषधे देण्यासाठी संख्येने कमी असलेल्या डॉक्टरांना जादा काम करावे लागते.
२००३ ते २००७ या पाच वर्षातील येथील रुग्णांच्या तपासणीची संख्या - २००३ - (१,१५,९१७), २००४ - (१,२२,०१६), २००५ - (१,२७,४७२), २००६ - (१,२८,२१६) तर २००७ मध्ये ती १,७२,४७५ पर्यंत पोहोचल्याचे आढळून आले.
हॉस्पिसियोवरीस प्रचंड कामाचा बोजा या आकडेवारीवरून दिसून येतो; पण असे असताना तेथील डॉक्टरांची संख्या आहे फक्त ६०. त्यात एक ज्येष्ठ व एक कनिष्ठ डॉक्टर आहे. हाडांवरील उपचारांसाठी एकही तज्ज्ञ डॉक्टर नाही. पॅथॉलॉजी विभागात एकच डॉक्टर असून त्याने राजीनामा दिलेला असल्याने या महिन्यापासून ती जागाही रिक्त होणार आहे. त्यामुळे तेथे आलेल्या रुग्णांना डॉक्टराअभावी परत जावे लागणार आहे.
हॉस्पिसियोत येणाऱ्या रुग्णांची दररोज वाढत जाणारी संख्या पाहता निरनिराळ्या विभागांत मिळून आणखी किमान ५० डॉक्टरांची व शंभरहून अधिक परिचारिकांची गरज आहे. येत्या दोन महिन्यांत शंभर परिचारिकांची नेमणूक करण्याचे आश्वासन सरकारने दिले आहे, पण गत वर्षभरातील अनुभव लक्षात घेता प्रत्यक्षात त्या रुजू होतील तेव्हाच ते खरे म्हणावे लागेल.
शवचिकित्सा करण्यासाठी डॉ. पुजारी हे एकमेव डॉक्टर हॉस्पिसियोत आहेत. त्यामुळे त्यांना जादा काम करावे लागते. ते रजेवर गेल्यास मृतदेह बांबोळी येथे नेऊन शवचिकित्सा करण्याची पाळी पोलिसांवर येते. गेल्या जुलैमध्ये मुख्यमंत्री दिगंबर कामत व आरोग्य मंत्री विश्वजित राणे यांनी १५ दिवसांत आणखी एका शवचिकित्सकाची नेमणूक करण्याचे आश्वासन दिले होते. त्याला नऊ महिने उलटले. अजूनही कोणाचीच नेमणूक झालेली नाही. परिचारिकांच्या नियुक्त्यांचेही तसे होऊ नये, असे रुग्णांंचे म्हणणे आहे.
हॉस्पिटलाची क्षमता जरी २५० खाटांची असली तरी रुग्णांची वाढती संख्या लक्षात घेऊन आणखी १० खाटा तेथे घालण्यात आल्या आहेत. आता आणखी खाटा घालण्यासाठी जागा शिल्लक नाही. सर्वसाधारणपणे नेहमीच ८० टक्के खाटा भरलेल्या असतात. पण पावसाळ्यात व विशिष्ट मोसमात त्या कमी पडून रुग्णांना जमिनीवर झोपवण्यात येते. आताही काही विभागांत खाटा नसल्याने रुग्णांना जमिनीवर झोपवण्याची पाळी येते. चादरी कमी असून तेथेे त्या धुण्याची नाही. ही समस्या प्रशासनासमोर उभी आहे. हॉस्पिटलातील तज्ज्ञ डॉक्टरांकडून रुग्णांना चांगली वागणूक मिळते. तथापि, मनात असूनही त्यांना रुग्णांसाठी जास्त वेळ देणे शक्य होत नाही. त्यासाठी आणखी डॉक्टरांची आवश्यकता आहे.
बांबोळीतील "गोमेकॉ'त "हॉस्पिसियो'इतक्याच महिला प्रसूतीसाठी येतात. मात्र, बांबोळीत त्या विभागामध्ये १४ डॉक्टर आहेत. याउलट हॉस्पिसियोत फक्त दोनच डॉक्टर त्या विभागात आहेत. मध्यंतरी आझिलो व हॉस्पिसियो गोमेकॉला जोडण्याच्या मागणीने जोर पकडला होता. खरोखरच तसे केले तर डॉक्टरांची उणीव भासणार नव्हती. त्यावर गंभीरपणे विचारच झाला नाही.
दक्षिण गोव्यातील सरकारी आरोग्य केंद्रांतून साध्या-साध्या प्रकरणांतील रुग्ण येथे पाठविले जातात. त्यामुळेही येथील व्यवस्थेवर ताण येतो. अस्थिर सरकार व राजकीय हेवेदावे यांची झळही हॉस्पिसियोसारख्या हॉस्पिटलांना बसत आहे. त्याचे दूरगामी परिणाम अंतिमतः रुग्णांनाच भोगावे लागतात. येथील कर्मचारीच या "आजारी व्यवस्थे'चे मूक साक्षीदार आहेत.

बोलकी आकडेवारी...
बाह्यरुग्ण चिकित्सा विभागात (ओपीडी) यंदा ९७,८६६ रुग्णाची तपासणी करण्यात आली. त्यातील ३३,५४८ रुग्णांना उपचारासाठी दाखल करण्यात आले. स्त्रीरोग विभागात गेल्या वर्षी १९४४ महिलांची तपासणी केली गेली. याच काळात २००० महिला प्रसूतीसाठी आल्या. त्यातील ३६५ जणींवर शस्त्रक्रिया करावी लागली. या विभागात फक्त दोनच तज्ज्ञ डॉक्टर आहेत. त्यामुळे त्यांंना २४ तास राबावे लागते. २००७ मध्ये ३,५५० शस्त्रक्रिया केल्या गेल्या. त्यातील २०३५ गंभीर स्वरूपाच्या होत्या. १६,३१० जणांची क्ष-किरण तपासणी, तर १०,३०८ जणांची अल्ट्रा साऊंड तपासणी करण्यात आली. १९५९ रुग्णांचे "सिटी स्कॅन' केले गेले. ६०१२ हृदयरुग्णांची "ईसीजी' करण्यात आली.