Goa Doot - Goa's Marathi News

कोसंबी काळाच्याही पुढे गेलेले इतिहासकार - रोमिला थापर
पणजी, दि. ६ (प्रतिनिधी) - दामोदर कोसंबी हे काळाच्याही पुढे गेलेले इतिहासतज्ज्ञ होते. प्राचिन इतिहासाचे अभ्यासक या नात्याने त्या काळातील राजे - महाराजे, व्यक्ती - विभूती, घटना एवढ्यापुरतेच मर्यादित न राहता त्यांनी काळातील जाती व वर्णावर आधारित आधारीत समाजरचना, त्या त्या काळातील अर्थव्यवस्था, व्यापारउदिम याचा मार्क्सवादी विचारसरणीतून अभ्यास केला. या संशोधनात गणित, संख्याशास्त्र याचा प्रमुख्याने उपयोग केला. त्यामुळे त्यांनी केलेल्या संशोधनामध्ये इतक्या वर्षांनंतरही मोठा फरक पडल्याचे दिसत नाही, असे गौरवोद्गार प्रसिध्द इतिहासतज्ज्ञ प्रा. रोमिला थापर यांनी आज येथे काढले. डी. डी. कोसंबी - विचारांचा महोत्सव या कला अकादमी येथे आयोजित व्याख्यानमालेत त्या बोलत होत्या.
दामोदर कोसंबी यांनी इतिहासाकडे पाहताना त्या काळचा समाज आणि परिस्थिती जाणून घेण्याचा प्रयत्न केला. प्राचीन काळातील ऐतिहासिक बदलांचा त्या काळच्या सामाजिक परिस्थितीवर पडलेला प्रभाव आणि त्यातून घडलेली बदलांची स्थित्यंतरे त्यांनी आपल्या इतिहास संशोधनातून दाखवून दिली. प्राचीन काळातील राज्यपध्दती, राजेशाही, सरंजामशाही, जाती व वर्ण यांच्यावर आधारित समाजरचना, व्यापार, महसूल व्यवस्था, कुटुंब पध्दती, ग्रामपध्दती अशा अनेक गोष्टींचा त्यांनी सामाजिक अर्थाने वेध घेतला. या अभ्यासातून त्यांनी काढलेले निष्कर्ष आणि तर्क यांंना गणिताच्या आधारावर शास्त्राची जोड दिली. प्राचीन काळातील व्यापार - उदिम, त्यात काळानुरूप झालेले बदल, त्या त्या राजवटीतील चलन याचा त्यांनी केलेला अभ्यास फारच सखोल असून त्यांचे हे काम एकमेवाद्वितीय असल्याचे उद्गारही त्यांनी यावेळी काढले.
व्यासपीठावर या प्रसंगी महोत्सवाच्या निमंत्रक डॉ. मारीया आवरा कुटो, आयोजक तथा कला आणि संस्कृती खात्याचे संचालक प्रसाद लोलयेकर, माहिती संचालक निखिल देसाई तसेच साहित्यिक दत्ता दामोदर नायक उपस्थित होते. डॉ. मारीया कुटो यांनी प्राचीन इतिहास संशोधनात डी. डी. कोसंबी यांचे योगदान या विषयाचे प्रास्ताविक केले, तर दत्ता नायक यांनी प्रा. थापर यांची ओळख करून दिली. सामाजिक क्षेत्र, शिक्षण, इतिहासाचे अभ्यासक, विद्यार्थी, नागरिक, पत्रकार यांची या प्रसंगी मोठी उपस्थिती होती.
चातुर्वर्ण्य पध्दती ही विविध कामांसाठी मनुष्यबळ पुरवणारी व्यवस्था होती, परंतु नंतर पुढे तिचे जातीय व्यवस्थेत रूपांतर झाले. कोसंबी यांनी ही सामाजिक संक्रमणावस्था अत्यंत समर्थपणे अभ्यासली असून तिला भक्कम अशा तार्किक आणि गणिती दाखल्यांचा आधार दिल्याचेही प्रा. थापर म्हणाल्या. नाण्यांचाही कोसंबी यांनी संशोधनासाठी प्रभावी वापर केला असून कोणते नाणे कोणत्या राजवटीतले हे त्याच्या वजन आणि स्वरूपावरून त्यांनी ठरवले आहे. त्यांचा हा अभ्यास फारच महत्वाचा आणि पुढील संशोधनाच्या दृष्टीनेही खूप महत्वाचा असल्याचे त्या म्हणाल्या.